Daha Fazla

ODTÜ Kütüphanesi, 1956 yılında Bakanlıklar Milli Müdafaa Caddesi’nde, Emekli Sandığı’na ait bir binanın 6 m²’lik bir odasında, Birleşmiş Milletler’in bağışladığı 50 adet kitapla hizmet vermeye başlamıştır. Ekim 1957 yılında kütüphane personeli, ABD’de Kütüphanecilik dalında yükseklisans eğitimi almış olan Furuzan Olşen ve Solmaz İzdemir’den oluşmaktaydı. ODTÜ 1957 yılında TBMM arkasındaki geçici kampüsüne geçerken, Kütüphane de aynı yılın Aralık ayında buraya taşınmıştır.

4 Ocak 1958 tarihinde, kütüphanenin çağdaş anlamda örgütlenmesini sağlamak için UNESCO uzmanı Natelle Isley Kütüphane müdürü olarak göreve getirilmiştir. Kütüphane’nin organizasyonuyla ilgili ana ilkeler belirlenerek uygulamaya konulmuştur. Bu çerçevede Mart 1958’de Amerikan Kongre Kütüphanesi Sınıflama Sistemi’nin uygulanmasına karar verilmiştir. Bu uygulamayla ODTÜ Kütüphanesi, bugün ülkemizde pek çok üniversite ve araştırma kütüphanelerinde kullanılmakta olan bu sistemi ilk kullanan kütüphane olma özelliğini kazanmıştır. 

25 Temmuz 1959 tarihinde, UNESCO uzmanı Donald A. Redmond  kütüphane müdürü olarak göreve getirilmiş. Bu dönemde kütüphane hizmetlerinin organizasyonu gerçekleştirilmiştir.

1961 yılında Kütüphane’nin üçüncü müdürü olarak atanan UNESCO Uzmanı D. R. Kalia, 1962 yılına kadar çalışmıştır. D. R. Kalia, Türkiye’deki üniversite kütüphanelerini ziyaret ederek, kütüphanelerin durumlarıyla ilgili bir rapor hazırlamıştır. Üniversitenin kampus içerisinde merkezi bir kütüphaneye sahip olması gerektiği fikri D. R. Kalia zamanında ortaya atılmış ve bu görüş Ekim 1961 tarihinde kabul edilmiştir.

9 Temmuz 1962 tarihinde dördüncü ve son UNESCO uzmanı William W. Bennett kütüphane müdürü olarak göreve başlamıştır. Bu dönemde Kütüphane hızla büyümüştür. Eylül 1962 tarihinde Türkiye’ye gelen Cornell Üniversitesi Kütüphane Müdürü Paul Wasserman, ODTÜ Kütüphanesi’nin gelişmesini inceleyerek bir rapor hazırlamıştır. Bu sayede Kütüphaneye  AID/Cornell projesi kapsamında 30.500 USD’lik bir finansal destek sağlanmıştır.

Kütüphane, bugünkü yerleşkeye 15 Eylül 1963 tarihinde taşınmış ve kütüphane binası yapılana kadar faaliyetlerini Mimarlık Fakültesi’nin bir bölümünde sürdürmüştür.

Behruz Çinici’nin önderliğinde 1964 yılında merkezi kütüphane binasının mimari çalışmalarına başlanmış, 03.01.1966 tarihinde temeli atılmış ve 30.06.1967 tarihinde de tamamlanmıştır. Kütüphane, Mimarlık Fakültesi’ndeki yerinden bugünkü yeni binaya taşınmıştır. Böylece ülkemizde çağdaş kütüphanecilik standartlarına uygun hizmet veren ilk kampus kütüphanesi kurulmuştur.

Kütüphanenin kuruluş yıllarında koleksiyonunun oluşturulmasında yapılan bağışlar çok önemli rol oynamıştır. 1958 tarihinde İngiliz Hükümeti, 1959 yılında Amerikan Hükümeti kitap bağışında bulunmuştur. Bu yıllarda UNESCO aracılığıyla kütüphanede kullanılmak üzere bazı özel araç ve gereçler sağlanmıştır. Kütüphane ilk önemli finansal desteği, 26 Ekim 1960 tarihinde Birleşmiş Milletler ’den almıştır. Bu destek yılda 25.000 USD olmak üzere dört yıl sürmüştür.  19 Mart 1962 tarihinde CENTO tarafından kitap ve dergi alımları için 1.564 GBP para yardımı yapılmıştır. 9 Temmuz 1963’de Alman Hükümeti, 26 Nisan 1964 tarihinde Amerikan Hükümeti, 30 Haziran 1965 tarihinde İngiliz Hükümeti kitap ve dergi bağışında bulunmuştur. Bu yıllarda yapılan bağışlardan; J.F. Kennedy Memorial Library (220 cilt) ve Winston Churchill kitaplığı (1000 cilt) en önemlilerindendir.

Temmuz 1965 - Ekim 1967 tarihleri arasında Kütüphane müdürlüğüne vekaleten Furuzan Olşen atanmıştır. 01 Ekim 1967’den Ağustos 1981 tarihine kadar aslen Kütüphane müdürü olarak çalışmıştır. Furuzan Olşen zamanında kütüphane koleksiyonu hızla gelişmiş, personelinin eğitimine büyük önem verilmiş, bu çerçevede bir kısım personel yurtdışında eğitime gönderilmiştir.

768

Kütüphane binası 250.000 cilt kitap ve 2000 kişi alabilecek şekilde planlanmıştır. Ancak 1970’li yıllara gelindiğinde bina, hızla büyüyen koleksiyon nedeniyle yetersiz gelmeye başlamıştır. Bu sebeple binanın ikinci kısmının yapılması 1973 yılında tasarlanmış, temeli atılmış ve 1975 yılında da tamamlanmıştır.  Kütüphane, Alman mimarlık dergisi olan "Bauen+Wohnen"in Ekim 1973 yılı 10. Sayısına kapak olmuş ve aynı sayının içinde bina tümüyle tanıtılmıştır. 
 

 

1981-1988 tarihleri arası Kütüphane ’ye Prof. Dr. Tekin Aybaş başkanlık etmiştir. 1981 yılında kütüphane organizasyonunda değişiklik yapılmış,  bu değişiklik sonucu kütüphane personeli ve işlemleri dört ana bölüme ayrılmış ve her bölümün başına bir müdür yardımcısı getirilmiştir. Yeni düzenlemeye göre bu bölümler; okuyucu hizmetleri, enformasyon, teknik ve idari işler ile teknik işlemler olarak belirlenmiştir.

1982 yılında Kütüphane Müdürlüğü adı değiştirilmiş Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı olmuştur.

1988 tarihinde Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı görevine Filiz Çermen getirilmiş ve 1993 tarihine kadar bu görevde kalmıştır. Filiz Çermen zamanında kütüphanenin otomasyon çalışmalarına başlanmıştır. Bu bağlamda, üniversite kütüphanelerinde kullanılan otomasyon programları incelenmiş, bir uygunluk raporu hazırlanmış, kitaplara ait bibliyografik kayıtların elektronik ortama aktarılması çalışmalarına başlanmıştır.

1993 tarihinde Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı görevine, ODTÜ Matematik Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Bülent Karasözen atanmış ve 2007 yılına kadar görevde kalmıştır. Yönetimi süresince Kütüphane'nin otomasyona geçirilmesi, elektronik kitap ve dergi koleksiyonunun geliştirilmesi ve Anadolu Üniversite Kütüphaneleri Konsorsiyumu'nun (ANKOS) kuruluş ve gelişim çalışmaları gerçekleştirilmiştir.

Eylül 1994 yılında Bilgi İşlem Daire Başkanlığı ile Kütüphane’nin birlikte çalışarak yaptıkları incelemeler sonunda büyük kütüphane otomasyon sistemlerinden biri olan Virginia Tech Library Systems’in (VTLS) alınmasının uygun olduğuna karar verilmiş ve 1995 yılında VTLS kullanılmaya başlanmıştır. İlk aşamada 1980 sonrası kitapların bibliyografik künyeleri kütüphane otomasyon sistemi aracılığıyla yerleşke içinden ve dışından erişime açılmıştır.

Dünyada elektronik ortamdaki gelişmelere paralel olarak, Türk kütüphaneleri arasında ilk defa ODTÜ Kütüphanesi’nde yerleşke içinden elektronik veritabanlarına erişim sağlanabilen CD-ROM ağı kurulmuştur.

Türkiye’de kaynak paylaşımı konusundaki çalışmalara önderlik eden ODTÜ Kütüphanesi, Hacettepe, Gazi ve Bilkent Üniversiteleri ile bir araya gelerek CD-ROM ve dergi aboneliklerinin ortak yürütülmesi kararını almıştır.

1998’lerde başlayan ortak kaynak paylaşımı çalışmaları doğrultusunda, basılı kaynakları da ortak kullanma ile ilgili yeni bir projeye başlanmıştır. Bu kapsamda 2000 yılında da ULAKBIM, Hacettepe, Gazi ve ODTÜ arasında yapılan bir anlaşma sonunda OBES (Ortak Belge Sağlama) projesi hayata geçirilmiştir.

Üniversiteler arası işbirliği çalışmaları 2000’li yıllarda hız kazanmıştır. Hacettepe, Gazi, Bilkent ve ULAKBİM ile yapılan görüşmeler sonunda Türkiye’de ilk konsorsiyum kurulmuştur. ANKOS (Anadolu Üniversite Kütüphaneleri Konsorsiyumu) adı ile kurulan konsorsiyumun başkanlığını uzun yıllar ODTÜ Kütüphanesi üslenmiş ve bu konsorsiyum çok hızlı bir şekilde büyümüştür. 2000 yılında kurulan konsorsiyum 12 üye kurumun üç veritabanına ortak aboneliğiyle çalışmalarına başlamıştır. ANKOS bugün 180 üniversite ve araştırma kurumunun üye olduğu, 50’ye yakın çalışanı ile uluslararası alanda da yerini almış bir konsorsiyumdur.

2001 yılında ODTÜ Kütüphanesi, Dünya Bankası ve Maliye Bakanlığı tarafından ortaklaşa yürütülen “Sürekli Kalite Geliştirme ve  Kamu Bütçeleme Sisteminin Yeniden Yapılandırılması Projesi” çerçevesinde altı pilot kurumdan biri olarak seçilmiştir. Kütüphanenin misyonu, vizyonu, amaçları, hedefleri ve eylem planları oluşturulmuştur. Bu doğrultuda beş yıllık stratejik plan çalışmalarına başlanmış ve Performansa Dayalı Bütçeleme Sistemi oluşturulmuştur.

2003 yılında Üniversite bünyesinde üretilen lisansüstü ve doktora tezlerinin elektronik ortamda ulusal ve uluslararası erişime açılması amacıyla yönerge hazırlanmış ve Üniversite Yönetim Kurulu’nca onaylanmıştır. Böylece ODTÜ Kütüphanesi, ülkemizde bir ilke daha imza atarak açık erişimli elektronik tez arşivini kurmuştur.

2003-2004 yıları arasında Kütüphane, toplam kalite çalışmaları kapsamında pilot birim seçilmiş ve bu kapsamda KalDer (Türkiye Kalite Derneği) ile çalışmalara başlamıştır. Bu çalışma sonunda iş süreçleri, prosedürler, iş tanımları ve yönergeler hazırlanmıştır.

2004 yılında koleksiyonun güçlü ve zayıf alanlarını görebilmek için kitap koleksiyonu ACAS (Automated Collection Analysis Service), dergi koleksiyon USAS (ULRICH’S Serials Analysis System) tarafından analiz yapılmıştır. Bu çalışma sonucunda koleksiyonun zayıf yönlerini güçlendirmek üzere ilgili alanlarda bilgi kaynaklarını sağlama yoluna gidilmiştir. 

2006 yılında yeni kütüphane otomasyon sistemi Millennium’a geçilmiştir.

Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı görevine, 14 Şubat 2007 tarihinden itibaren Cevat Güven getirilmiştir. 2007 yılı Mayıs ayından itibaren ODTÜ’nün kurucusu olduğu ANKOS’ta  (Anadolu Üniversite Kütüphaneleri Konsorsiyumu) yönetim kurulu üyeliğine seçilmiştir. ANKOS’un 27 Ocak 2012 tarihinde dernekleşmesi sürecinde kurucu üye olarak yer almış ve 2007-2018 yılları arası yönetim kurulu üyesi olarak  görevini sürdürmüştür.

ODTÜ Kütüphanesi 2007’den sonra, hem koleksiyon geliştirme çalışmalarında hem de kullanıcıların Kütüphane kaynakları hakkında bilgilendirilmesi konusunda, akademisyenlerle işbirliğini artırmıştır. Bu tarihte yapılan bir düzenleme ile “Koleksiyon Geliştirme Grubu” kurulmuştur.  Bu sayede; akademisyenlere düzenli olarak yeni yayınlanan bilgi kaynaklarının tanıtımı yapılmıştır. Ayrıca, yeni bilgi kaynaklarının seçiminde konunun uzmanları ile Kütüphanenin sürekli iletişim halinde olması sağlanmıştır.

2007 yılında Kütüphane binası yenilenme çalışmaları kapsamında; bina içi ve dışı yenilenmiş, salonlarda daha rahat çalışma ortamları yaratılmıştır.

ODTÜ Kütüphanesi, 07 Temmuz 2011 tarihinde ISO 9001: 2008 Kalite Yönetim Sistemi çalışmalarına başlamış ve 25 Nisan 2012 tarihinde Kalite Belgesini almıştır. Kütüphane, uluslararası standartlara uygun olarak gerçekleştirdiği çalışmaları yeniden düzenleyerek Mayıs 2018 tarihinde standardın yeni revizyonuna (ISO 9001:2015) yönelik Kalite Belgesini sağlamıştır.

Engelli kullanıcıların kütüphaneden daha etkili yararlanmalarını sağlamak üzere, kapı geçişleri akıllı hale getirilmiş ve görme engelli kullanıcılar için LCD ekrana bağlı cihazla hizmet verilmeye başlanmıştır.

Kütüphanede yer alan sergi salonuna, 1967- 1981 yılları arasında müdürlük yapan ve 5 Haziran 2010 yılında vefat eden Furuzan Olşen’in ismi verilmiştir.

2011 yılında mobil kütüphaneye geçilmiş, cep telefonları ile kütüphane hizmet ve kaynaklarına erişilmeye başlanmıştır. Aynı yıl Millennium’un katalog taraması modülüne QR code entegrasyonu yapılarak, katalog kayıtlarına cep telefonu ile doğrudan erişim imkanı sağlanmıştır. Kütüphanede; ödünç verme, koleksiyon yönetimi ve güvenliği ile envanter çalışmalarını daha hızlı yürütülebilmek amacıyla 14 Aralık 2011 tarihinde RFID sistemi (LibREF) kurulmuştur. Kullanıcılar için dijital emanet dolapları 2012 yılında hizmete sunulmuştur.

Kütüphanenin gerçekleştirdiği yazar çalıştayı, Bilgi İşlem Daire Başkanlığı ile birlikte ilk kez canlı yayınla paylaşılmıştır. Kütüphanenin ödünç verme hizmeti kapsamında, meydana gelen gecikme bedellerinin, kredi kartı ile veya uzaktan ödenebilmesi ile ilgili gerekli alt yapı oluşturulmuş ve 2013 yılında hizmete sunulmuştur. Binanın iklimlendirme sistemi yenilenmiştir. 

Kütüphane, 2014 yılında ODTÜ Afet Yönetimi Uygulama ve Araştırma Merkezi Bilimsel Araştırma Projesi Afet ve Acil Durumlara Hazır ODTÜ Kampüs Projesi’nde pilot birim olarak yer almıştır. Bu kapsamda, gerekli talimatlar, yönlendirmeler hazırlanmış, kütüphane sunucusundaki veriler yedeklenerek ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampusünde bulunan disklerde de tutulmaya başanmıştır.

Kullanıcıların ödünç verme işlemlerini kendi kendilerine yapabilmelerini sağlamak amacı ile self-check kioskları 2015 tarihinde hizmete sunulmuştur. Kütüphane ana binasında yer alan süreli yayınlar yeni arşiv binasına 2015 yılında taşınmış ve öğretim elemanlarına tarama yapılarak yayın paylaşımı başlatılmıştır. 02 Mart 2015 tarihinden itibaren Rezerv Salonu kullanıcılara 24 saat hizmet vermeye başlamıştır.

Mart 2016 tarihinde Millennium Kütüphane Otomasyon Sistemi, Innovative Interfaces tarafından geliştirilen biçimiyle Sierra yazılımına dönüştürülmüştür. Kütüphanenin abone olduğu basılı süreli yayınlar, elektronik koleksiyon oluşturma ve geliştirme çalışmaları kapsamında 2016 yılında bölümlerle yapılan işbirliği sonucu azaltılmış aynı dergiler sadece elektronik erişimlerine dönüştürülmüştür. 1 Nisan 2017 tarihinden itibaren kullanıcıların akademik dönemlerde, kütüphaneden daha çok yararlanmalarını sağlamak üzere, hafta sonu açık tutulma süresi 23.30’a çekilmiş, dini ve resmi bayram günlerinde kapalı gün sayısı azaltılmıştır.

Kütüphane, Temmuz 2017 tarihi itibariyle ISO 27001 Bilgi Güvenliği Standardı kapsamında çalışmalara başlamıştır. ODTÜ Kütüphanesi, 2017 Temmuz ayında tanımlı iş süreçlerine Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi çalışma prensiplerini de dâhil ederek Aralık 2017 tarihinde Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi sertifikası almaya hak kazanmıştır. Bu çerçevede Kütüphane, bilginin gizlilik, bütünlük ve erişilebilirlik kapsamında değerlendirilerek içeriden ve/veya dışarıdan gelebilecek, kasıtlı veya kazayla oluşabilecek tüm tehditlerden uygun şekilde korunması ve yürütülen faaliyetlerin etkin, doğru, hızlı ve güvenli olarak gerçekleştirilmesini temin etmektedir.

Rezerve salonu 2015 yılından itibaren akademik dönemlerde 7/24, Kütüphane ana binası ise 2017 yılından itibaren final sınavı dönemlerinde 24 saat hizmete açılmaya başlanmıştır. 2017 yılında Öğrenci İşleri Bilgi Sistemi’ne (OIBS) Kütüphane Otomasyon Sistemi, web servisleri aracılığı ile entegre edilerek öğrencilerin, mezuniyet sebebiyle ilişik kesmek için Kütüphaneye gelmeden işlem yapmalarına olanak sağlanmıştır.

2019 yılında ODTÜ Açık Bilim Komisyonu Kurulmuştur. Komisyon tarafından hazırlanan “ODTÜ Açık Bilim Politika Metni ve Yönergesi” 12 Şubat 2019 tarihinde ÜYK Kararıyla kabul edilmiş, Yönerge uyarınca, açık bilim koordinatörleri atanmış, açık kaynak kodlu Dspace yazılımı ile geliştirilen dijital platform OpenMETU ayağa kaldırılmıştır. ODTÜ ye ait bilimsel çıktılar (tez, yayın, proje, açık ders vb.) bu yapıya farklı kaynaklardan derlenip aktarılmıştır. E-tez arşivi OpenMETU (Açık Erişim ve Kurumsal Arşiv Sistemi) üzerinden erişime açılmış ve 5 Nisan 2021 tarihi itibarı ile tezlerin OpenMETU üzerinden yüklenmesine ve kontrolüne başlanmıştır.

2019 yılı Ekim ayında, ODTÜ KVKK Komisyonu kurulmuştur. ODTÜ veri envanteri çıkarılıp, iş süreçleri ile ilişkilendirilerek aydınlatma metinleri oluşturulmuş ve bir web sayfası üzerinden yayınlanmıştır. Kütüphane, Komisyon çalışmalarına bir personeli ile destek vermiş, kendi yapısı KVKK ile uyumlu hale getirilmiştir.

2022 yılında Kütüphane borç ödeme sistemi akıllı kart çevrimiçi yükleme sistemi ile bütünleştirilerek, uzaktan borç ödeme sistemi Bilgi İşlem Daire Başkanlığı ile yapılan işbirliğiyle odtucard.metu.edu.tr sistemine taşınmış ve hizmet vermeye başlamıştır. Bu sayede nakit veya POS cihazlarına olan ihtiyaç ortadan kalkmış, personelimiz ve öğrencilerimiz Kütüphaneye gelmeden uzaktan ödeme yapabilir hale gelmiştir.

Üniversitenin kurumsal görsel hafızasının derlenmesi ve koruma altına alınması amacıyla 2018 yılında başlatılan ODTÜ Bellek projesi, bir web sayfası aracılığıyla erişime açılarak 8 Temmuz 2023 ODTÜ Mezunlar Gününde kamuoyu ile paylaşılmıştır. ODTÜ'nün kültürel, sosyal, mimari, bilimsel ve akademik süreçlerine ait fotoğraflar, belgeseller, tarihi belgeler, akademisyenlerin sözlü tarih anlatıları gibi pek çok görsel kaynak barındıran ODTÜ Bellek projesi, GİSAM’ın (Görsel İşitsel Sistemler Araştırma Merkezi) katkıları ile Kütüphane, Açık Erişim ve Kurumsal Arşiv Birimi tarafından yürütülmeye başlanmıştır.

Cumhuriyetimizin 100. yılı nedeniyle Kütüphane koleksiyonunda yer alan Atatürk ve Cumhuriyet konulu kitaplarla Atatürk Koleksiyonu oluşturulmuş ve 10 Kasım 2023’te açılışı yapılmıştır.